Συντήρηση πινέλων.

Όλοι στο χόμπι κάποια στιγμή θα ακούσουν για αναφορές σε πινέλα με φυσική τρίχα, τα λεγόμενα από kolinsky ή επί το ελληνικότερο σαμούρι. Από άρθρα μέχρι φίλους ή και πωλητές καταστημάτων, όλοι σκέπτονται κάποια στιγμή να αποκτήσουν μερικά από αυτά τα ακριβά άλλα φημολογουμενα ως ”μαγικά” εργαλεία. Αποφάσισα να γράψω δυο πραγματάκια, όχι καμιά φοβερή αποκάλυψη βεβαία, που ίσως βοηθήσουν στην επιλογή και την συντήρηση νέους ή και παλιούς μοντελιστής που έρχονται πρώτη φορά σε επαφή μαζί τους.

1 Τι είναι αυτά τα πινέλα?

Τα πινέλα kolinsky είναι πινέλα που εδώ και εκατοντάδες χρόνια κατασκευάζονται από φυσική τρίχα του χειμερινού τριχώματος του αρσενικού Kolinsky. Ένα είδος νυφίτσας που ζει στην βόρεια Ασία και ιδιαίτερα στην Σιβηρία. Εσφαλμένα τα πινέλα αναφέρονται ως από red sable/σαμούρι το οποίο οφείλεται μάλλον σε ευφημισμό, μιας και το Sable (Ζιμπελίνα) είναι ένα συγγενές αλλά διαφορετικό είδος της οικογενείας των μουστελίδων (που περιλαμβάνει επίσης τα βιζόν, κουνάβια, βύδρες κτλ) και από αυτό παίρνουμε την πανάκριβη γούνα του. Το Kolinsky είναι ο παρακάτω εικονιζόμενος τυπάκος που είμαι σίγουρος ότι αναθεματίζει την στιγμή που δεν γεννήθηκε κουνάβι.

Τα Kolinsky εκτρέφονται σε ειδικές εγκαταστάσεις. Ως ράτσα με καταλληλότερο τρίχωμα κρίνεται αυτή της Σιβηρίας στην περιοχή Κόλα. Το τρίχωμα της ουράς θεωρείται ως το καλύτερο ποιοτικά και με αυτό φτιάχνονται πινέλα υψηλών προδιαγραφών.

Αυτό που κάνει αυτά τα πινέλα διαφορετικά είναι η ίδια η σύσταση της τρίχας. Επιτρέπει την καλύτερη δυνατή απορρόφηση και εναπόθεση της χρωστικής ουσίας, έχει υπερέχουσα ελαστικότητα και αντοχή. Λόγω της εξαιρετικής απορροφητικότητας και απαλότητας της γραφής τους, αυτά τα πινέλα ταυτίστηκαν από νωρίς με τα υδροχρώματα και ειδικά τις ακουαρέλες.

2 Είναι όλα τα πινέλα που αναγράφουν Kolinsky ή Red Sable ίδια?

Όχι. Όπως οτιδήποτε άλλο σε αυτόν τον κόσμο υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες, ποιότητες και κατασκευαστές. Ακριβώς γιαυτό το λόγο μπορούμε να συναντήσουμε ακριβά ή ύποπτα φθηνά πινέλα. Σε αυτήν την περίπτωση ισχύει 100% το ”ότι πληρώνεις παίρνεις”. Οι ποιότητες διαφέρουν κυρίως από το μέρος της ουράς που έχει παρθεί το τρίχωμα. Όσο πάμε προς την άκρη, τόσο καλύτερη τρίχα. Επίσης ρόλο παίζει η ποσόστωση τριχών από αρσενικό και θηλυκό. Το αρσενικό είναι αυτό με την υψηλότερη ποιότητα τρίχας (τελικά ακόμα και νυφίτσα να είσαι, ο άντρας την πληρώνει την νύφη πάντα).

Υπάρχουν αρκετοί κατασκευαστές άλλα τα μεγαλύτερα ονόματα που προσφέρουν κορυφαία προϊόντα διαχρονικά είναι τρία. Winsor & Newton (series No7), Raphael, Da Vinci. Φυσικά υπάρχουν πολλές άλλες αξιοπρεπέστατες μάρκες όπως Rosemary & Co, Escoda κτλ κτλ που δεν έχουν τόση μεγάλη παράδοση στο χώρο ή ποιοτικά τα προϊόντα τους είναι ένα κλικ κάτω, το οποίο αντισταθμίζουν με την καλύτερη τιμή.

3 Σιγά μην δώσω τόσα λεφτά για ένα πινέλο! Τι έχουν τα συνθετικά?

Είναι αλήθεια ότι τα συνθετικά πινέλα έχουν βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Κυκλοφορούν μάλιστα διάφορες μίξεις συνθετικής και φυσικής τρίχας που η πινελιά τους είναι πολύ καλή. Όμως υπάρχουν ακόμη κάποια βασικά θέματα.

A) Η υποδεέστερη απορρόφηση χρώματος, δηλαδή θα πρέπει να φορτώσετε περισσότερο χρώμα και σε μεγαλύτερη συχνότητα.

B) Η έλλειψη ελαστικότητας. Αυτό οδηγεί στο γνωστό τσιγκελάκι στην άκρη της μύτης λόγω κάμψης των τριχών μετά από ένα διάστημα χρήσης. Ειδικά στον μοντελισμό που το πινέλο δεν χρησιμοποιείται σε επίπεδη και σχετικά ομαλή επιφάνεια όπως το χαρτί, άλλα σε σκληρά υλικά με έντονο ανάγλυφο. Αυτή η παραμόρφωση ουσιαστικά αχρηστεύει την μύτη του πινέλου και το στέλνει στα κάτεργα του drybrush.

Τα συνθετικά πινέλα κοστίζουν φθηνότερα, γύρω στα 2 με 4 ευρώ το ένα. Όμως αν σκεφτεί κάνεις την συχνότητα που πρέπει να αλλαχθούν, το τριπλάσιο ή τετραπλάσιο κόστος ενός πινέλου με φυσική τρίχα το οποίο με φροντίδα θα κρατήσει χρόνια ολόκληρα, δεν είναι αναλογικά και τόσο μεγάλο. Μην ξεχνάμε ότι έτσι κι αλλιώς για τον μοντελισμό δεν χρειάζονται τα πολύ ακριβά μεγάλα νούμερα.

4 Πως φροντίζουμε τα πινέλα μας

Όχι μόνο τα πινέλα με φυσική τρίχα, αλλά όλα χρειάζονται κάποια φροντίδα για να είναι μαζί μας όσο το δυνατό μεγαλύτερο διάστημα. Σωστή χρήση, σωστός καθαρισμός, σωστή αποθήκευση. Πότε δεν βουτάμε το πινέλο όλο μέσα στο χρώμα, πάρα μόνο μέχρι την μέση. Έτσι αποφεύγουμε την υπερβολική συγκέντρωση μπογιάς στην βάση του πινέλου και μέσα από το μεταλλικό στέλεχος. Η συγκέντρωση χρώματος εκεί αλλοιώνει το σχήμα των τριχών εκ των έσω οδηγώντας έτσι στο να χάσει το πινέλο την σωστή φόρμα και μύτη του. Ουσιαστικά είναι αδύνατον να μην πάει καθόλου χρώμα εκεί λόγω της ίδιας της φύσης του πινέλου, όμως όσο λιγότερο, τόσο καλύτερα. Δεν συμπεριφερόμαστε στο πινέλο σαν ταβανόβουρτσα και δεν το αναγκάζουμε να κάνει κινήσεις οι οποίες είναι αντίθετες με την φορά που μπορούν να λυγίσουν οι τρίχες. Απαλές κινήσεις που εκμεταλλεύονται την ελαστικότητα του είναι το καλύτερο.

Μέτα την χρήση πρέπει να ακολουθήσει σωστός καθαρισμός. Όχι άπλα να το κουνήσετε λίγο μέσα σε νεράκι δεν φτάνει. Θα πρέπει να καθαρίσετε το πινέλο με χλιαρό νερό και λίγο σαπούνι. Ιδανικά μπορείτε να αγοράσετε κάποιο εξειδικευμένο σαπούνι για πινέλα, το οποίο είναι ειδικά σχεδιασμένο για αυτή την δουλειά, όπως τα παρακάτω:

Εγώ χρησιμοποιώ το δεύτερο και σας διαβεβαιώ ότι πολλές φόρες έχω εκπλαγεί από την βρώμα που βγάζει το ”καθαρό” πινέλο μου. Με βρεγμένο πινέλο κάνετε λίγο αφρό στην επιφάνεια του σαπουνιού και μετά το στρίβετε στην χαραμάδα της παλάμης σας, μέχρι να μην βγαίνουν πια ίχνη μπογιάς. Με αυτόν τον τρόπο καθαρίζει αρκετά και το δύσκολο μέρος στην βάση. Ένα βαζάκι θα σας κρατήσει πάρα πολύ καιρό. Επειδή τα πινέλα έχουν φυσική τρίχα, η καταπόνηση με τα χρώματα, άλλα και το σαπούνι καθαρισμού μπορεί να την ξηράνουν λίγο. Κατά διαστήματα λοιπόν, μετά το πλύσιμο, τσιμπάμε μια πινελιά μαλακτικό μαλλιών και την δουλεύουμε μαλάκα. Ξεπλένουμε και έχουμε ένα αναζωογονημένο πινέλο. Σε λίγο θα τους κάνουμε και ντεκουπάζ… 🙂

Αφού πλυθεί και στεγνώσει το πινέλο, πρέπει να σιγουρευτούμε ότι θα κρατήσει το σχήμα του. Οι τρίχες μεν είναι κομμένες κατάλληλα, άλλα κάλο είναι να τους το ”θυμίζουμε”. Η καταλληλότερη ουσία για αυτή την δουλειά είναι το… σάλιο. Πολλοί βάζουν τα πινέλα στο στόμα, όπως ένας καθηγητής που είχα (πόσο χρώμα/χημικά πρέπει να έχει φάει αυτός ο άνθρωπος), εγώ προτιμώ να φτύσω και να βουτήξω το πινέλο μέσα. Μέτα με στρίβοντας το και με τα δάκτυλα, του δίνουμε το σωστό σχήμα και βάζουμε το καπάκι ώστε να προστατευτεί. Αν κάποια στιγμή κάποιες τρίχες επιμένουν να πετάνε δεξιά και αριστερά, πρώτου πιάσετε κοπίδια και ψαλιδιά προς καρατόμηση τους, βουτήξτε το πινέλο σε αραβικό κώμη. Είναι ένα πρόσθετο για νεροχρώματα το οποίο είναι κολλώδες αδιάλυτο και επί της ουσίας είναι ίδιο με την κόλλα που αρχικά είχε επάνω το πινέλο όταν το αγοράσατε. Βουτήξτε το στο υγρό, σχηματίστε την μύτη και αφήστε το μερικές μέρες. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα οι τρίχες να διορθώσουν την αποσχιστική τάση τους. Με αυτά τα άπλα βηματάκια θα έχετε το κάλο σας πινέλο μαζί σας για πολλά χρονιά. Έχω πινέλα που χρησιμοποιούσα πριν 15 χρονιά σαν σπουδαστής, τα οποία έχουν δουλέψει από σινική, έως ακρυλικά.

5 Πως διαλέγω ένα πινέλο?

Πιστεύω ότι η επιλογή ενός κάλου πινέλου είναι προσωπική υπόθεση. Η Winsor & Newton έχει ως ναυαρχίδα την σειρά 7. Αυτή η σειρά δημιουργήθηκε για την βασίλισσα Βικτόρια και θεωρείται αν όχι η καλύτερη παγκοσμίως (πολλοί τοποθετούν σε αυτή την θέση τα Raphael) τότε σίγουρα η δεύτερη καλύτερη. Θεωρητικά περιμένεις ένα άψογο προϊών.

6 Ποια είναι τα όρια των πινέλων με φυσική τρίχα?

Ακριβώς λόγω του ότι είναι φυσικό τρίχωμα, η επαφή με δυνατά χημικά το φθείρουν περισσότερο. Ισχυρά διαλυτικά, enamel, μεταλλικά χρώματα, κάλο θα ήταν να μην χρησιμοποιούνται με πινέλα από φυσική τρίχα. Βεβαία κάποιος μπροστά στην καλύτερη απόδοση μπορεί να αδιαφορεί για την οικονομική πλευρά του θέματος. Τα μεταλλικά χρώματα επειδή περιέχουν μικροσκοπικά ρινίσματα, χαράζουν μικροσκοπικές αμυχές στις τρίχες του πινέλου.

7 Μας ζάλισες με τις νυφίτσες και τις τρίχες, τίποτα γενικά χρήσιμο έχεις να μας πεις?

Ε.. ίσως. Πολλοί ίσως να μην έχουν συνειδητοποιήσει ότι τα πινέλα που χρησιμοποιούμε στον μοντελισμό, επί το πλείστον είναι πινέλα ακουαρέλας. Εκτός από την σειρά της Vallejo με φυσική τρίχα, οτιδήποτε άλλο έχω συναντήσει, είναι από σχεδόν αποδεκτό έως κακό. Μπορεί να κάνω λάθος κάπου, δεν τα έχω δοκιμάσει όλα, άλλα ακόμη και φίρμες τύπου army painter, citadel που υποτίθεται ότι έχουν πινέλα ειδικά για μοντελισμό (πόσο μάλλον τα brands που φέρουν επωνυμία καταστημάτων) βγάζουν πολύ κατώτερα συνθετικά από εταιρείες κάλων τεχνών. Και είναι λογικό ως ένα σημείο πιστεύω.
Αν κάποιος δεν θέλει να πάρει φυσική τρίχα, άλλα θέλει ένα κάλο συνθετικό, τα καλύτερα που έχω συναντήσει είναι τα Da Vinci η σειρά nova synthetics

Eχουν την μεγαλύτερη αντοχή και την πιο λεπτή μύτη από όλα τα συνθετικά που έχουν πέσει στα χεριά μου και μπορούν να βρεθούν στην Ελλάδα.

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον Idomeneas από το Modelclub.gr οποίος έγραψε το άρθρο αυτό.